Atak paniki – objawy i leczenie – jak sobie radzić i jak leczyć?

Aktualnie szkolenia (zaburzenia osobowości, borderline, podejścia behawioralne, trening umiejętności; dla profesjonalistów, psychologów, lekarzy oraz studentów)

Aż co czwarta osoba jedzie do szpitala, wzywa pogotowie ponieważ myśli, ba jest pewna, że ma “atak serca”. Tak naprawdę doświadcza napadu paniki, a leczenie napadów paniki jest proste i skuteczne.

Dlatego proszę nie wahaj się tylko udaj się po pomoc. Znajdź terapeutę, który stosuje terapię ekspozycyjną i załatw ten problem – zacznij oddychać pełną piersią!

Specjalizuję się w zaburzeniach osobowości, stąd bardzo bliskie jest mi każde podejście behawioralne. Dlatego dzisiaj opowiem o terapia behawioralnej zaburzeń lękowych, a dokładnie napadów paniki przez ekspozycję. Jest to jedna z terapii o najwyższej skuteczności jaką zna współczesna terapia.

Mówi się o 75% skuteczności!

Poza tym osoby z zaburzeniami osobowości również cierpią na ataki paniki, PTSD, fobie i wszelkie inne zaburzenia lękowe (88% osób z borderline cierpi z powodu zaburzeń lękowych).

Osoby z napadami paniki dość często mają zaburzenia osobowości, badania wskazują na około 35% a nawet więcej spośród tych pacjentów (mają conajmniej jedno zaburzenie osobowości).

We wszystkich rodzajach problemów lękowych fantastycznie sprawdzają się mniej lub bardziej sformalizowane techniki ekspozycyjne.

Terapia dialektyczna, czy akceptacji i zaangażowania również opiera się na ekspozycji. Bo tym właśnie jest zaprzestanie unikania różnych sytuacji. Bycie z emocjami, myślami, bycie w kontakcie wz chwilą obecną. To ekspozycja, wielka ekspozycja na życie, zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne.

W przypadku osób cierpiących na zaburzenie osobowości z pogranicza, najczęściej występuje fobia emocji, dlatego konieczna jest stała i wielokrotnie powtarzana (choć stopniowa) ekspozycja na emocje. Ale wracając do tematu.

Jak powstają ataki paniki?

Im bardziej osoba unika sytuacji, które wywołują ataki paniki, tym bardziej rośnie lęk.
Im bardziej rośnie lęk, tym silniejsze i częstsze stają się ataki paniki.
Im gorsze stają się ataki paniki, tym bardziej osoba unika sytuacji, które wywołują ataki paniki. Wracamy do punktu nr 1.

Mam dobrą i trochę gorszą wiadomość.Dobra wiadomość: jednym z najbardziej skutecznych i najszybszych leczeń, jakie zna współczesna terapia, to leczenie napadów paniki.

Gorsza wiadomość: leczenie polega na ekspozycji, czyli wystawianiu się na objawy ataków paniki, wywoływaniu tych objawów, jest więc dość nieprzyjemne …

i wielu terapeutów ma z tym trudność, ponieważ psychologowie z natury nie chcą męczyć swoich pacjentów – boją się, że pacjentom będzie ciężko ????

niektórzy pacjenci początkowo również nie są zbyt napaleni na pocenie się w gabinecie (np. biegając po schodach), ale po gruntownej psychoedukacji, kiedy już dowiedzą się dlaczego tak ma być, zwykle zaczyna ich ciekawić ta koncepcja a nawet bawić.

W końcu nie codziennie będą biegać z psycholożką po schodach na klatce schodowej (by waliło serce), albo stać w kurtce (latem) w łazience przy rozkręconych kaloryferach i gorącej wodzie lecącej z kranu, by się spocić i zrobiło się gorąco iw końcu duszno, żeby pojawiły się podobne objawy, co zwykle przy panice.

Przynajmniej takie są moje doświadczenia, oraz doniesienia z literatury. Podsumowując: Ekspozycja, oznacza wystawienie się na objawy paniki i wytrzymanie ich. Chodzi o to, by przekonać się, że te nieprzyjemne walenie w klatce piersiowej, czy duszność, czy kręcenie się w głowie, czy cokolwiek innego, to objawy somatyczne lęku a nie czegoś poważnego (atak serca, objawy szaleństwa itp).

Większość ataków powodowanych jest lękiem przed nimi. Zwykłe doznania: bicie serca, duszność z powodu gorąca w upalny dzień interpretowana jest jako coś złego, np. jako atak serca.

Wtedy pojawiają się myśli: Oho, coś jest nie tak ze mną, za dużo pracuję, zupełnie jak mój ojciec, to pewnie atak serca, spirala lęku nakręca się, serce zaczyna bić jeszcze mocniej i szybciej, myśli również się nasilają, o nie, to koniec, masakra, nie przeżyję tego, muszę natychmiast jechać do szpitala, o ile zdążę, nie wytrzymam tego, nie przeżyję … itd, itp.

Osoby uważają, że nie są w stanie tolerować tych doznań. Tutaj przydają się metafory ACT, na przykład radio lęk FM poniżej. Przy okazji, leczenie ekspozycją, jest jak najbardziej w duchu ACT (zainteresowanych odsyłam na forum ACBS, gdzie wypowiadał się na ten temat Hayes).

Jest również w duchu DBT, gdzie jedną z metod regulowania emocji jest działanie przeciwne / odwrotne do emocji.
Przede wszystkim i doskonale leczy zaburzenia lękowe, dla zainteresowanych załączyłam film na samym dole.

Oznacza, że osoba doświadcza sytuacji, które wywołują ataki paniki w środowisku naturalnym. Zawsze zaczynamy z łatwiejszymi sytuacjami , a potem przechodzimy do trudniejszych. Nie rzucamy kogoś od razu na głęboką wodą, to może spowodować pogorszenie objawów , szczególnie u osoby wrażliwej.

Nie można też stosować zachowań, czy metod które pozwalają zmniejszyć nieprzyjemne doznania (nazywamy to zachowaniami zabezpieczającymi). Czyli ekspozycja pod wpływem leków (np uspokajających) nie będzie skuteczna).

Jeśli miałoby, to być niebezpieczne (np. Podczas prowadzenia samochodu, trzeba zjechać na pobocze i zaczekać aż atak minie i potem kontynuować prowadzenie samochodu) ale nie dzwonić do przyjaciół / rodziny po wsparcie, czy pomoc (jeśli jest to zachowanie zabezpieczające, które rozpoznaliśmy, bo zadaniem jest samodzielna jazda samochodem).

Ekspozycja zależeć od kontekstu. Tak samo jak ataki paniki. Czyli jeśli ataki paniki mieliśmy w różnych miejscach, przy różnych osobach aktywnościach itp, to tak samo potem ekspozycje musimy robić w każdym kontekście, którego unikaliśmy.

Trzeba ją robić często i jak najdłużej pozostawać w niekomfortowej sytuacji. Tylko wtedy będzie efektywna. Nie jest konieczne, by symptomy lęku minęły podczas ekspozycji, chyba, że jednym z przekonań osoby jest przekonanie, że lęk będzie trwał wiecznie.

Powtarzam, robimy to stopniowo od najmniej trudnego do najtrudniejszego.

Bardzo ważne jest niekorzystanie z zachowań zabezpieczających, które zmniejszają symptomy, pozwalają uniknąć napadu paniki. Typowe zachowania zabezpieczające to: odwaracanie uwagi, posiadanie przy sobie leków, bycie w pobliżu domu, bycie z osobą zapewniającą wsparcie.

Polega na sprowokowaniu napadu paniki w gabinecie psychoterapeuty.

Osobie jest łatwiej, kiedy przebywa w bezpiecznej przestrzeni gabinetu. Może to być wstępem do późniejszej samodzielnej ekspozycji in vivo, czyli środowisku naturalnym.

bieganie w miejscu / po schodach- by wywołać bicie serca
kręcenie się w kółko, na krześle- odczucie mdłości / kręcenia się wgłowie
duszność – oddychanie przez słomkę
derealizacja, dyssocjacja- bardzo głębokie oddychanie przez 5 minut (hiperwentylacja)
zawroty głowy- głowa między kolana i szybkie podniesienie głowy

Jeśli pacjent nie chce robić ekspozycji interoceptywnej, można zrobić ekspozycję wyobrażeniową, aczkolwiek zadziała tylko, jeśli osoba potrafi wyobrazić sobie swoje objawy ze szczegółami. Więcej można przeczytać w książce wydawnictwa WUJ

Huffman, JC, Pollack, MH, & Stern, TA (2002). Panic Disorder and Chest Pain: Mechanisms, Morbidity, and Management. Primary care companion to the Journal of clinical psychiatry, 4 (2), 54-62.

Ozkan M, Altindag A. Comorbid personality disorders in subjects with panic disorder: do personality disorders increase clinical severity? Compr Psychiatry. 2005 Jan-Feb; 46 (1): 20-6. PubMed PMID: 15714190.

Зміст Показати

Napady paniki czyli tzw. nerwica lękowa z perspektywy poznawczo-behawioralnej

Klienci z napadami paniki przeważnie trafiają do nas wiosną i latem. Są przerażeni. Najczęściej przeszli już badania lekarskie i wiedzą, że ich problem, choć bardzo dolegliwy, nie ma podłoża somatycznego.

Chcieliby się dowiedzieć co w takim razie dzieje się z nimi, dlaczego przytrafiło się to właśnie im oraz jak się z tego wyleczyć.

Zwykle są wyjątkowo zmotywowani do współpracy z psychoterapeutą, bo w związku ze swoim problemem bardzo cierpią i choć unikają sytuacji, które mogłyby doprowadzić do napadów, to one i tak nawracają. Z czasem coraz częściej.

W trakcie ataków paniki pacjenci doświadczają zespołu objawów lękowych takich jak przyspieszone bicie serca, trudności z oddychaniem, zawroty głowy, pocenie się, poczucie odrealnienia świata lub swojej osoby.

Boją się, że doznania te są objawami zawału, udaru lub że mogą powodować utratę przytomności, szaleństwo czy śmierć. Takie katastroficzne interpretacje doprowadzają do maksymalnego nasilenia się objawów, co jest skrajnie nieprzyjemne.

Potem objawy stopniowo ustępują, pozostawiając po sobie jednak lęk przed kolejnym napadem. Bardzo szybko, ten tak zwany lęk antycypacyjny, staje się wyzwalaczem następnych napadów paniki. Niejednokrotnie zdarza się, że napad paniki wywoływany jest przez zagrażające myśli o charakterze obsesji.

Ktoś może miewać myśli jak np. “Zrobię krzywdę swoim bliskim”, “Wyskoczę z okna” bać się ich iw ich następstwie doświadczać objawów lękowych, które przekształcają się w napad paniki.

Najczęściej pierwszy napad atak paniki zdarza się w sytuacji, w której niesprzyjające okoliczności życiowe sprawiają, że pacjenci myślą “Nie poradzę sobie”, na przykład kiedy istnieje ryzyko utraty pracy, czy dowiadują się o chorobie bliskiej osoby.

W takcie psychoterapii nasi klienci uczą się kontroli lęku, co pomaga nie dopuścić do występowania napadów paniki.

Między innymi zdobywają wiedzę o procesach wywoływania i narastania lęku, dowiadują się jak odwracać uwagę od objawów za pomocą technik uważności i relaksacji, a także podejmują stopniowy powrót do czynności, których zaniechali w związku z pojawieniem się problemu.

Gdy udaje się pozbyć ataków paniki, w psychoterapii przychodzi czas na przyjrzenie się osobowościowym mechanizmom, które sprawiły, że problem się pojawił. W wyniku tej pracy nasi klienci uczą się rozumieć siebie, a także przestają oceniać siebie samych negatywnie, co jest ważnym uwalniającym doświadczeniem.

Opis przypadkuPani Paulina, 32 l., W momencie kiedy trafiła na psychoterapię miała napady paniki od dwóch lat. Będąc osobą z natury aktywną bardzo cierpiała z powodu stale zmniejszającej się liczby sytuacji, w których mogłaby uczestniczyć bez odczuwania paraliżującego lęku.

Z obawy przed wystąpieniem napadu paniki przestała wychodzić ze znajomymi, unikała otwartej przestrzeni, źle się czuła w środkach transportu miejskiego, nawet przebywanie w open space w pracy było dla niej niekomfortowe. Najchętniej nie opuszczałaby mieszkania, co stało się przyczyną konfliktu w jej związku. Terapia p.

Pauliny trwała rok, choć napady paniki ustąpiły po dwóch miesiącach (potem pojawiły się inne cele). W trakcie terapii pacjentka stopniowo zaczęła podejmować działania, z których wcześniej zrezygnowała. Odwiedzała centra handlowe, ponownie zaczęła przemieszczać się autobusami i metrem, chodziła na spacery i niekiedy do klubów.

Przekonała się i uwierzyła, że poza dyskomfortem napady paniki niczym jej nie grożą. Ponadto sprawdziła, że im częściej wchodzi w lękotwórcze sytuacje, nie wycofując się gdy lęk narasta, tym bardziej komfortowo i sprawczo się w nich czuje oraz, iż wyjściowy lęk za każdym razem jest niższy. Dużo czasu zajęło p.

Paulinie zaakceptowanie, że zaburzenie lękowe z napadami paniki przytrafiło się właśnie jej.

Dagmara Potęga-Sidorowicz – psycholog, pschoterapeutka behawioralno-poznawcza

Zaburzenia lękowe (fobie proste, lęk separacyjny, lęk społeczny, zaburzenie obsesyjno-komplusyjne, PTSD, zaburzenia konwersyjne)

Doświadczanie lęku lub strachu jest zupełnie naturalne w rozwoju dzieci i młodzieży. Większość z tych lęków zanika w miarę jak dzieci uczą się, czego mogą się spodziewać po otoczeniu i jak sobie z tym radzić.

Jednakże, kiedy lęki te nie zanikają, a wręcz zaczynają mieć nadmierny wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka lub jego aktywność – możemy mieć do czynienia z zaburzeniem lękowym.

Jeżeli rodzice podejrzewają, że dziecko lub młody człowiek mogą cierpieć z powodu zaburzenia lękowego, powinni zwrócić się do psychologa lub psychiatry dziecięcego w celu przeprowadzenia rzetelnej diagnozy i, ewentualnie, podjęcia leczenia lęku.

Zaburzenia lękowe są najczęstszym zaburzeniem psychicznym u dzieci i młodzieży. Badania w USA wskazują, że 5-20% dzieci w wieku 9-17 lat będzie zdiagnozowane jako klinicznie lękowe.

Jest wiele rodzajów zaburzeń lękowych, dotykających dzieci i adolescentów. Niektóre z nich to:

lęk separacyjny; lęk uogólniony;
zaburzenie obsesyjno-kompulsywne;
fobie;
zespół stresu urazowego (PTSD lub Post Traumatic Stress Disorder)

LĘK SEPARACYJNY

Lęk separacyjny (inne nazwy: SAD; lęk przed separacją w dzieciństwie) to nadmierne zamartwianie się lub strach przed byciem z dala od rodziny lub osób, do których dziecko jest najbardziej przywiązane.

Dzieci z SAD boją się, że się zgubią lub że komuś z rodziny stanie się coś złego w czasie, gdy będą rozdzieleni. SAD nie jest tym samym, co lęk przed obcymi, który jest normalną fazą w rozwoju dzieci w wieku 7-11 miesięcy.

Lęk w SAD jest znacznie intensywniej przeżywany i problem dotyka ok. 4% dzieci.

Co jest przyczyną lęku separacyjnego?

Zaburzenia lękowe mogą mieś podłoże biologiczne i środowiskowe. Dziecko może odziedziczyć biologiczną tendencję do intensywniejszego doświadczania lęku. Lęk i strach mogą być też zachowaniem wyuczonym od osób z otoczenia dziecka, które często reagują w sposób nadmiernie lękowy. Traumatyczne zdarzenie może również wywołać reakcję lękową.

Jakie są objawy lęku separacyjnego?

Poniżej podajemy najbardziej powszechne objawy SAD, zwracając jednocześnie uwagę, że dzieci mogą różnie je przeżywać:

odmawianie spania w swoim łóżku;
powtarzające się koszmary senne, w których oddzielenie od bliskich jest głównym tematem;
poważny niepokój w sytuacji oddzielenia od bliskich z powodu wyjazdu samego dziecka lub członków rodziny lub w sytuacji, gdy taka rozłąka jest spodziewana;
nadmierne zamartwianie się bezpieczeństwem członka rodziny; zamartwianie się zgubieniem się;
odmawianie chodzenia do szkoły;
lękliwość i niechęć do pozostawania samemu;
częste bóle brzucha, głowy uskarżanie się na stan zdrowia;
bóle mięśni lub napięcie mięśni;
nadmierne zamartwianie się swoim bezpieczeństwem;
nadmierna “przylepność”, nawet, gdy dziecko jest w domu z rodzicami;
objawy paniki lub wybuchy złości w sytuacji separacji od bliskich.

Diagnoza i leczenie lęku separacyjnego

Lęk separacyjny diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego. Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka.

W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne.

Wczesne zdiagnozowanie i leczenie mogą znacznie złagodzić nasilenie lęku, przywrócić dziecku możliwość normalnego rozwoju i poprawić jakość kontaktów dziecka lub młodego człowieka z rówieśnikami.

LĘK UOGÓLNIONY

Zespół lęku uogólnionego (GAD; lęk uogólniony) to chroniczne, nadmierne zamartwianie się i lęk, które zdają się nie mieć żadnej konkretnej przyczyny. Dzieci i adolescenci z lękiem uogólnionym często bardzo się martwią o to, co będzie, tym, co było, tym, czy będą akceptowane przez innych, sprawami rodziny, swoimi możliwościami i nauką w szkole.

Jakie są objawy zespołu lęku uogólnionego (GAD)?

W przeciwieństwie do dorosłych dzieci i młodzież z GAD często nie zdają sobie sprawy, że poziom ich lęku jest nieadekwatny do poziomu zagrożenia. Dlatego często oczekują i wymagają wsparcia i potwierdzania ich bezpieczeństwa u dorosłych.

Jakie są objawy GAD?

Najbardziej powszechne objawy GAD to:

wiele zmartwień związanych z tym, co może się zdarzyć;
liczne zmartwienia związane z kolegami, szkołą i innymi zajęciami;
ciągłe myśli i lęki dotyczące bezpieczeństwa własnego i bliskich;
odmawianie chodzenia do szkoły;
częste skarżenie się na bóle brzucha, głowy, itp .;
bóle i napinanie mięśni;
zaburzenia snu;
ciągłe tulenie się do członków rodziny; uczucie ściskania w gardle;
zmęczenie;
trudności w koncentracji;
irytacja;
niemożność zrelaksowania się.

Diagnoza i leczenie GAD

Lęk uogólniony diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego. Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka.

W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne.

ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYWNE

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD; nerwica natręctw) to zaburzenie lękowe, w którym osoba nadmiernie zamartwia się, boi lub przejmuje nierealnym zagrożeniem i próbuje sobie radzić z uczuciem lęku poprzez wykonywanie zrytualizowanych lub wyspecjalizowanych czynności. Często powtarzające się zakłócające myśli i obrazy nazywane są obsesjami lub myślami natrętnymi, a rytualne czynności wykonywane, by się ich pozbyć lub zapobiec “katastrofie” to kompulsje lub czynności natrętne.

Pewna doza obsesji i kompulsji pojawia się u każdego dziecka i jest prawidłowa. Przedszkolaki np często mają jakieś rytuały wokół jedzenia, kąpieli i chodzenia spać, co pozwala im uporządkować i zrozumieć otaczający je świat.

Dzieci w szkole podstawowej często rytualizują zabawy i gry zespołowe, namiętnie coś zbierają i porządkują zbiory. Rytuały te pomagają im bezpieczniej uczestniczyć w świecie społecznym i panować nad lękiem związanym z chaosem.

Gdy mamy do czynienia z OCD – natrętne, obsesyjne myśli budzą silny niepokój i lęk, a kompulsje stają się tak częste, że zakłócają normalne, codzienne funkcjonowanie dziecka.

Co jest przyczyną i kto choruje na OCD?

Przyczyna OCD nie jest znana. Badania wskazują na neurobiologiczną przyczynę OCD (deficyt neuroprzekaźnika zwanego serotoniną). Ponadto, fakt, że OCD częściej (ale nie zawsze) występuje u osób, u których w rodzinach były osoby z OCD wskazuje na genetyczne podłoże zaburzenia.

OCD diagnozowane jest czasem u dzieci, jednakże jest to przede wszystkim dość powszechna choroba występująca wśród młodzieży, pojawiająca się zwykle ok. 15 roku życia. Częściej zapadają na nią chłopcy niż dziewczyny.

Jakie są objawy OCD?

Najczęściej obserwowane objawy OCD to:

bardzo silne koncentrowanie się na zarazkach, brudzie i zakażeniu;
ciągle pojawiające się wątpliwości (np. czy na pewno drzwi są zamknięte);
natrętne myśli dotyczące przemocy, skrzywdzenia kogoś, zabicia lub zrobienia krzywdy sobie;
spędzanie dużej ilości czasu na dotykaniu przedmiotów, liczeniu, myśleniu o liczbach lub sekwencjach;
nadmierne zwracanie uwagi na symetrię, porządek, dokładność;
natrętne myśli na temat dokonywania odrażających aktów seksualnych lub zakazanych zachowań;
niechciane myśli przeczące wierzeniom religijnym osoby;
bardzo silna potrzeba, by wiedzieć lub pamiętać o bardzo mało istotnych strawach;
nadmierne koncentrowanie się na szczegółach;
nadmierne zamartwianie się, że coś strasznego się może wydarzyć;
agresywne myśli, impulsy i zachowania.

Diagnozowanie i leczenie OCD

Diagnozę stawia lekarz psychiatra i / lub psycholog kliniczny po przeprowadzeniu wnikliwego wywiadu i badania. W przypadku dzieci i młodzieży postawienie diagnozy OCD możliwe jest wtedy, gdy obsesje i kompulsje z nimi związane (np. Mycie rąk, sprawdzanie zamków) są na tyle uciążliwe i częste, że negatywnie wpływają na jakość życia dziecka.

W większości przypadków zachowania kompulsywne zabierają więcej niż godzinę dziennie, a niepokój i lęk z nimi związane negatywnie wpływają na intelektualne funkcjonowanie dziecka.

Warto również pamiętać, że o ile dorośli z OCD przeważnie zdają sobie sprawę, że ich zachowanie jest nieco niezwykłe, dzieci i adolescenci często nie potrafią dostrzec nieracjonalności czy dziwaczności swojego zachowania lub myśli.

OCD jest skutecznie leczone – zwykle w wyniku łączenia psychoterapii i farmakoterapii. Badania kliniczne wskazują na dużą skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu OCD.

Terapia poznawcza koncentruje się na pomocy dziecku czy adolescentowi w zrozumieniu jego lęków i nauczeniu go nowych, bardziej skutecznych sposobów radzenia sobie z nimi.

Behawioralny komponent terapii ma na celu pomóc pacjentowi i jego rodzicom w ograniczeniu i zmianie zachowań kompulsywnych. Udział rodziców w leczeniu OCD i innych zaburzeń lękowych jest bardzo ważny.

FOBIE

Co to jest fobia?

Fobia to uporczywy strach przed określonymi sytuacjami (np. Zamknietymi pomieszczeniami) czy obiektami (np. Zwierzętami, widokiem krwi), który jest obiektywnie nadmierny i nieuzasadniony. U dzieci i młodzieży lęk musi być obecny, przez co najmniej sześć miesięcy, by był zdiagnozowany jako fobia (a nie jako lęk przemijający, pojawiający się w rozwoju większości dzieci)

Rodzaje fobii występujące u dzieci i młodzieży:

fobie specyficzne (tj. związane z określonym obiektem lub sytuacją)
ataki paniki z agorafobią lub bez agorafobii
fobia społeczna (lęk w sytuacjach, w których dziecko przebywa w grupie rówieśniczej,)
mutyzm wybiórczy (niemożność mówienia w określonych sytuacjach społecznych, przy zachowanej zdolności do mówienia w innych; w innych klasyfikacjach może być traktowany nie jako zaburzenie lękowe)

Co jest przyczyną fobii?

Badania wskazują na genetyczne i środowiskowe podłoże fobii.

Kogo jest podatny na fobie?

Zaburzenia lękowe dotykają osoby w każdym wieku. Występowanie specyficznych fobii u dzieci szacuje się na od 1 do aż 9,5%. Fobie społeczne dotyczą tylko ok. 1,4% dzieci i adolescentów.

Ataki paniki mogą pojawić się w każdym wieku, najczęściej jednak pierwszy atak występuje w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości.

Symptomy, jakie można zaobserwować u dziecka lub adolescenta z fobią:

• przyspieszone bicie serca • pocenie się • drżenie • trudności ze złapaniem powietrza • uczucie duszenia się • ucisk w klatce piersiowej • ból brzucha • uczucie omdlewania i zawroty głowy • lęk przed utratą kontroli lub zwariowaniem • lęk przed śmiercią • odrętwienie
• dreszcze lub ataki gorąca

Jak się diagnozuje fobie?

Diagnozę zaburzenia lękowego stawia psycholog lub psychiatra dziecięcy po wnikliwym wywiadzie. Rodzice obserwujący oznaki nadmiernego lęku u swojego dziecka powinni zgłosić się z nim na diagnozę i leczenie. Wcześnie podjęte leczenie zaburzeń lekowych może zapobiec powstaniu innych problemów w funkcjonowaniu emocjonalnym i społecznym dziecka.

Leczenie lęku u dzieci

Program leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem: • wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka • rodzaju i głębokości fobii • tolerancji i podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne
• zakładanych przyczyn pojawienia się zaburzenia
Terapia może obejmować: • terapię indywidualną dziecka • terapię rodziny • współpracę z rodzicami i nauczycielami dziecka
• w niektórych przypadkach również farmakoterapię

Zapobieganie fobii

Dotychczas nie są znane metody zapobiegania fobiom u dzieci. Wczesna diagnoza i podjęcie leczenia są bardzo ważne, ponieważ zapobiegają pogłębianiu się trudności oraz poprawiają jakość życia dzieci i młodzieży.

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

Co to jest PTSD?

PTSD to upośledzający funkcjonowanie dziecka schorzenie, które często jest następstwem przerażającego, zagrażającego życiu fizycznego lub emocjonalnego wydarzenia. Osoba, która przeżyła takie zdarzenie często miewa uporczywe, przerażające myśli i wspomnienia z nim związane. PTSD u dzieci często staje się stanem chronicznym.

Co może być przyczyną PTSD?

PTSD może pojawić się po wydarzeniu, które: • miało miejsce życiu dziecka • miało miejsce w życiu osoby blisko związanej z dzieckiem
• dziecko obserwowało w charakterze świadka
Przykłady wydarzeń, które mogą wywołać PTSD jeżeli wystąpiły w życiu dziecka lub dziecko było ich świadkiem: • poważne wypadki (samochodu, pociągu, samolotu) • żywioły (powodzie, trzęsienia ziemi); • tragedie spowodowane przez człowieka (ataki terrorystyczne) • bycie ofiarą ataku lub przemocy fizycznej (napadu, tortur, porwania itp.) • molestowanie lub napaść seksualna • przemoc psychiczna
• zaniedbanie

Jakie są symptomy PTSD?

Dzieci i adolescenci z zetknięciu z sytuacją, która przypomina im o traumatycznym wydarzeniu mogą doświadczać bardzo silnych emocjonalnych, intelektualnych i fizycznych zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu. Niektóre z nich mogą ciągle na nowo przeżywać traumę w formie koszmarów nocnych i zakłócających wspomnień w ciągu dnia.

Mogą również doświadczać niektórych lub wszystkich z poniższych objawów: • zakłócenia snu • depresja • większa podatność bycie przestraszonym • utrata zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało przyjemność i radość • irytacja • zwiększona agresja, a nawet stosowanie przemoc • unikanie miejsc i sytuacji, które przywołują określone wspomnienia • natrętnie powracające obrazy, zapachy, dźwięki i uczcia związane z wydarzeniem; osoba zwykle na wrażenie, że traumatyczne zdarzenie dzieje się na nowo • problemy w szkole, trudności z koncentracją • lęk przed śmiercią w młodym wieku • zachowywanie się w sposób właściwy dla dzieci młodszych (np. ssanie kciuka, moczenie się)

• objawy fizyczne (bóle brzucha, głowy).

Jak się diagnozuje PTSD?

Nie u każdego dziecka, które przeżyło traumę rozwinie się PTSD. PTSD diagnozuje się tylko wtedy, gdy symptomy utrzymują się dłużej niż miesiąc iw negatywny sposób wpływają na życie dziecka. U osób z PTSD symptomy zwykle pojawiają się w ciągu trzech miesięcy po traumie, ale mogą pojawić się też miesiące lub lata po wydarzeniu.

Diagnozę PTSD stawia psycholog lub psychiatra dziecięcy po wnikliwym wywiadzie i badaniu.

Leczenie

Program leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem: • wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka • zakresu objawów • tolerancji i podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne
• zakładanych przyczyn pojawienia się zaburzenia

PTSD można leczyć. Wczesna interwencja jest bardzo ważna, ponieważ może zredukować intensywność objawów i poprawić jakość życia dziecka. Terapia może obejmować: • terapię indywidualną dziecka • terapię rodziny • współpracę z rodzicami i nauczycielami dziecka

• w niektórych przypadkach również farmakoterapię

Zapobieganie PTSD

Głównym sposobem zapobiegania PTSD jest redukowania prawdopodobieństwa wystąpienia wydarzeń traumatycznych w życiu dzieci poprzez: • uczenie dzieci, że mogą powiedzieć NIE osobom, które je dotykają lub w jakikolwiek sposób sprawiają, że czują się źle; • uczenie dzieci, że mogą i powinny powiedzieć osobie, której ufają, że ktoś w ich otoczeniu sprawia, że czują się źle.Aby zminimalizować potencjalne negatywne efekty ewidentnie traumatycznego zdarzenia ważne jest, by jak najszybciej – nawet przed pojawieniem się jakichkolwiek objawów – zwrócić się po poradę do specjalisty.

Czym są i jak leczyć napady paniki z agorafobią?

Podczas ataku paniki możesz odczuwać wiele dolegliwości płynących z ciała, takich jak:

płytki oddech,
mrowienie,
ból żołądka,
dzwonienie w uszach,
wrażenie nieuchronnie zbliżającego się końca,
drżenie,
zawroty głowy,
wrażenie dławienia się,
ból w klatce piersiowej,
pocenie,
silne uderzenia serca.

Aby wykluczyć medyczne podłoże tych objawów, takie jak na przykład nadczynność tarczycy, uzależnienie od kofeiny, wypadanie płatka zastawki mitralnej, powinieneś skontaktować się z lekarzem. Po wykluczeniu podłoża medycznego ważne jest, aby uzyskać diagnozę wykwalifikowanego specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego, aby ocenić czy cierpisz z powodu lęku napadowego.

“Strach przed strachem”

Zaburzenie lęku napadowego jest często nazywane “strachem przed strachem”. Osoby cierpiące na to zaburzenie obawiają się objawów strachu (czy też ataków paniki).

Strach występuje kiedy jesteśmy w niebezpieczeństwie, jest sygnałem dla mózgu, który pozwala na obronę przed tym co nam grozi. Objawy strachu (kołatanie serca, intensywne oddychanie, itp.

) Służą temu, aby przygotować nas do walki lub ucieczki (tak zwanej reakcji “walki lub ucieczki”, ang. “Fight-or-flight response”). Nasze serce bije szybciej kiedy grozi nam niebezpieczeństwo, aby pompować więcej krwi zaopatrzonej w tlen.

Tlen daje nam więcej energii, aby uciec lub walczyć, gdy coś nam zagraża. Jest to naturalna odpowiedź na rzeczywiste niebezpieczeństwo, tak zwany “prawdziwy alarm”, która pozwala nam, jako gatunkowi, przetrwać przez miliony lat.

“Fałszywe alarmy”

W przypadku zaburzenia lęku napadowego Twoje ciało uważa, że jesteś w niebezpieczeństwie mimo, że w rzeczywistości nic Ci nie zagraża. Kiedy strach pojawia się przy nieobecności zagrożenia nazywamy to “fałszywym alarmem”.

Można to porównać do włączonego alarmu przeciwpożarowego, gdy tak naprawdę nie ma pożaru.

Wraz z upływem czasu ten fałszywy alarm staje się “alarmem wyuczonym”, ponieważ zaczynasz obawiać się samych objawów strachu, które istnieją przecież po to, aby Cię chronić, ale nie rozumiesz dlaczego ich doświadczasz.

Zakładasz, że atak paniki jest czymś niebezpiecznym – oznacza, że coś jest z Tobą nie tak. Kiedy jednak zaczynasz postrzegać ataki paniki jako coś groźnego, wyzwalasz więcej strachu jako sposobu na radzenie sobie z czymś, co uważasz za niebezpieczne. Paradoks lęku napadowego wynika z tego, że obawiasz się objawów, które istnieją po to, aby chronić Cię przed niebezpieczeństwem.

Wiara w zagrożenie

Wiara w to, że jesteś w niebezpieczeństwie wyzwala coraz więcej strachu (lub też ataków paniki) ponieważ w pewnym sensie mózg nie zdaje sobie sprawy, że obawiasz się właśnie symptomów strachu, a prawdziwe zagrożenie nie istnieje.

Wierząc, że ataki paniki są niebezpieczne, osoby cierpiące na to zaburzenie zaczynają obawiać się przyszłych ataków. Boją się i unikają również wszystkiego, co przypomina objawy paniki czy też wywołuje podobne wrażenia (ciepło, ćwiczenia, światło słoneczne, przyjemność, ekscytacja, podniecenie seksualne, złość itp.).

Osoby cierpiące na zaburzenie lęku panicznego skupiają się na wrażeniach pochodzących z wewnątrz ciała: “moje serce bije mocniej, będę miał zawał serca” czy też “czuję się słabo, kręci mi się w głowie – zaraz zemdleję”. Wiele osób z tym zaburzeniem przeżywa również stany paniki podczas snu.

Agorafobia

Wielu pacjentów cierpiących na zaburzenie lęku napadowego doświadcza dodatkowo agorafobii. Osoby takie boją się miejsc lub sytuacji, z których ucieczka byłaby utrudniona, w momencie kiedy pojawiłby się u nich atak paniki ( “mogę mieć napad lęku w metrze, zemdleję przy wszystkich ludziach”).

Mogą unikać sytuacji kiedy zostają sami w domu, sklepie, pociągu, samolocie, na moście, w tunelach, na otwartych przestrzeniach, windach itp. Osoby takie boją się, że będą miały atak paniki i starają się unikać albo uciekać z tego typu sytuacji. ( “Muszę się stąd wydostać”).

Unikanie i ucieczka stają się głównymi strategiami radzenia sobie z lękiem. Kiedy sytuacji tego typu nie da się uniknąć, osoby stosują różne metody, aby czuć się bezpiecznie (np. Noszą ze sobą butelkę wody).

Wiele osób cierpiących na zaburzenie lęku napadowego i agorafobię wybiera bezpieczną osobę – kogoś, kto będzie im towarzyszył na wypadek ataku i konieczności ucieczki.

Unikanie

Mimo, że unikanie i ucieczka mogą prowadzić do zmniejszenia ilości ataków, osoby z tym zaburzeniem nadal martwią się potencjalnymi atakami.

Poprzez unikanie ograniczają swoje życie, co może prowadzić do depresji i chronicznego lęku oraz nadużywania środków uspokajających, takich jak alkohol, Valium czy Xanax.

Co więcej, mimo że strategie te przynoszą efekty krótkoterminowe, na dłuższą metę umacniają przekonania dotyczące zagrożenia i potrzebę ochrony. Terapia pomaga pokazać, że sytuacja nie jest zagrażająca, ataki paniki są nieszkodliwymi objawami strachu i żadne zachowania zabezpieczające nie są konieczne.

Jakie są przyczyny zaburzenia lęku napadowego i agorafobii?

Mimo, że rocznie 30-40% populacji miewa ataki paniki, większość osób nie interpretuje ich w sposób katastrofalny. Zaburzenie lęku napadowego i agorafobia pojawia się u osób szczególnie podatnych.

Badania sugerują, że zaburzenie to występuje w rodzinie i jest kombinacją genów, temperamentu, czynników biologicznych i podatności psychologicznej. Temperament osób lękowych może sprawiać, że są one bardziej podatne na rozwój zaburzenia lęku napadowego.

Badania pokazują również, że lęk może być dziedziczony, może być skutkiem działania czynników biologicznych lub być wyuczony w trakcie wczesnych doświadczeń życiowych. Doświadczenia te odnoszą się do takich wydarzeń, które uczą osobę postrzegania świata jako miejsca niebezpiecznego, a wrażeń z ciał jako zagrażających.

Osoby cierpiące na zaburzenie lęku napadowego zwracają nadmierną uwagę na fizyczne wrażenia z ciała i rozwijają ich katastroficzną interpretację. Dla przykładu mogą koncentrować się na biciu serca i wyciągać pospieszne wnioski o zawale serca.

Ewolucja lęku

Wiele sytuacji, które wywołują panikę i agorafobię to wydarzenia, które wcześnie w rozwoju ewolucyjnym były niebezpieczne dla naszych przodków.

Przykładowo utknięcie w tunelu mogło grozić uduszeniem, duża wysokość mogła być niebezpieczna, na otwartych przestrzeniach osoby były bardziej narażone na atak drapieżników (takich jak np. Lwy czy wilki), miejsca publiczne groziły kontaktem z wrogo nastawioną osobą.

Z tego powodu agorafobię postrzegamy często jako przypomnienie wczesnych, instynktownych i adaptacyjnych obaw. Jednakże sytuacje te nie są niebezpieczne w dzisiejszym świecie.

Początkowe ataki paniki mogą być wywoływane przez sytuacje stresujące, takie jak np. opuszczenie domu, konflikt w związku, operacja, nowe obowiązki, czy choroba. Wiele osób cierpiących na lęk napadowy i agorafobię doświadcza również depresji, częściowo jako skutek poczucia braku kontroli i niepewności jak poradzić sobie z problemem.

Błędne wyobrażenia na temat lęku napadowego i agorafobii

Większość osób błędnie interpretuje ataki paniki jako objawy niebezpiecznej przypadłości medycznej, choroby psychicznej, czy utraty kontroli.

Mogą uważać, że cierpią na chorobę serca bądź schizofrenię, że stracą kontakt z rzeczywistością, zemdleją, będą miały udar lub staną się inne przerażające rzeczy.

Osoby te mogą również uważać, że ataki paniki są wyrazem słabości i wad, co może prowadzić do przygnębienie, zależności, czy samokrytycyzmu.

Niepomocne przekonania

Niektórzy błędnie zakładają, że ataki paniki są objawami ukrytych problemów. Osoby cierpiące na zaburzenie często posiadają nierealistyczne przekonania o lęku takie jak “każdy lęk jest zły”, “muszę się natychmiast pozbyć mojego lęku”.

Inni wierzą, że nigdy nie nastąpi poprawa ze względu na długie zmaganie się z zaburzeniem i brak poprawy w trakcie tradycyjnej terapii. Uświadomienie pacjentom, że zaburzenie lęku napadowego i agorafobia dają się leczyć, jest niezwykle ważnym elementem terapii.

Terapia poznawczo-behawioralna, w połączeniu lub bez leczenia farmakologicznego, jest bardzo skuteczna w leczeniu opisywanych zaburzeń. Ten typ terapii pomaga rozwiać mity, błędne przekonania i nieprawdziwe sądy na temat zaburzenia.

Pacjenci otrzymują pomoc tak, aby uświadomić im, że zaburzenie może być leczone poprzez strategie psychoterapeutyczne bez konieczności długotrwałej terapii odnoszącej się do doświadczeń z dzieciństwa.

Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w przypadku zaburzenia lęku napadowego i agorafobii

Istnieje wiele badań sprawdzających skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w kontekście zaburzenia lęku napadowego i agorafobii.

Badania te były prowadzone na Uniwersytecie Oxford, Pensylwania, Nowy Jork i innych uniwersytetach, szkołach medycznych i klinikach. W trakcie 12-15 sesji skuteczność terapii wynosi ok. 85-90%.

Co więcej, po zakończeniu leczenia większość pacjentów badanych rok później nadal wykazuje poprawę.

Leczenie farmaceutyczne

Istnieje wiele skutecznych leków w przypadku leczenia zaburzenia lęku napadowego i agorafobii. Zalicza się do nich leki antydepresyjne (takie jak Prozac, Zoloft, Tofranil) jak również Xanax i leki przeciwlękowe.

Pomagają one w zmniejszeniu objawów zaburzenia lęku napadowego, jednak po ich odstawieniu objawy paniki mogą powrócić. Z tego powodu zaleca się terapię poznawczo-behawioralną, nawet jeśli stosujesz leczenie farmakologiczne.

Jak przebiega terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna zaburzenia lęku napadowego i agorafobii koncentruje się na kilku celach:
a) zrozumieniu natury lęku, paniki i agorafobii;
b) określeniu zakresu sytuacji, jakich unikasz i które wywołują u Ciebie lęk;
c) oceny natury Twoich objawów, ich natężenia i częstotliwości oraz sytuacji, które wywołują panikę;
d) określeniu czy obok ataków paniki występują inne problemy, jak na przykład depresja, inne lęki, nadużywanie substancji, przejadanie się, samotności, problemy w związku.
Terapia może obejmować część lub wszystkie formy leczenia:

edukację na temat paniki,
trening oddychania,
trening relaksacji,
indukcję paniki (aby pokazać Ci, że ataki paniki nie są szkodliwe),
stopniową ekspozycja na sytuacje wywołujące panikę,
identyfikację i modyfikację błędnych interpretacji paniki lub pobudzenia (np. “moje serce bije mocniej, będę miał zawał serca”), jak również założeń ( “wrażenia fizyczne są niebezpieczne”) i przekonań ( “jestem kruchy i słaby”) na których opierają się błędne interpretacje,
radzenie sobie ze stresem oraz trening w zakresie rozpoznawania i redukowania objawów paniki kiedy się pojawiają.

Inne problemy, takie jak depresja, również mogą zostać podjęte podczas terapii.

Czego oczekujemy od Ciebie jako pacjenta?

Terapia poznawczo-behawioralna nie jest dla pacjentów doświadczeniem pasywnym. Oczekuje się, że będą pojawiali się na sesjach co tydzień i wypełniali zadania ustalone z terapeutą pomiędzy sesjami.

Większość pacjentów biorących udział w leczeniu doświadcza poprawy, niektórzy bardzo szybkiej. Nawet jeśli doświadczasz nagłej poprawy powinieneś dokończyć leczenie.

Zbyt wczesne zakończenie zwiększa prawdopodobieństwo nawrotu choroby.

Leczenie obejmuje około 15 sesji. Pierwsze z nich służą ocenie i wyjaśnieniu leczenia, dalsze wprowadzeniu w życie strategii.

Kiedy terapia jest zakończona można zaplanować sesje kontrolne tygodniowo czy comiesięcznie, aby podtrzymać osiągnięte cele i zapobiec nawrotowi choroby. Leczenie jakie stosujemy łączy ze sobą techniki stworzone na Uniwersytecie Oxford, Pensylwania, i Nowego Jorku.

Postrzegamy to leczenie jako sposób, aby nauczyć Cię jak pomóc samemu sobie. Właśnie dlatego wykonywanie zadań między sesjami jest bardzo ważne.

Źródło: Treatment Plans and Interventions for Depression and Anxiety Disorders, Second Edition (The Guilford Press, 2012). Copyright by Robert L. Leahy, Stephen JF Holland, and Lata K. McGinn

Tłumaczenie: Joanna Lichoń